Naakte vrouw op de operatiekamer voorkomt infecties

Naakte vrouw op de operatiekamer voorkomt infecties

door Huib Schut, 6 november 2019

Ongetwijfeld zal er lacherig gereageerd worden op een kop als deze maar onzin is het niet. Wetenschappelijk onderbouwd is dit namelijk de beste strategie als het operatiekamer kleding gaat. Er is altijd veel te doen geweest over kleding op de operatiekamers. Als ik in mijn burgerkloffie de operatiekamer oploop dan kan ik rekenen op een straffe reprimande en bij herhaling waarschijnlijk zelfs ontslag.

Een stukje geschiedenis

Er is een leuk onderzoek naar de historie van operatiekamer kleding. Op basis van zo’n duizend historische foto’s van operaties is gekeken naar de kleding. De tijd dat men overging van normale kleding op speciale kleding ligt ver achter ons, al in 1863 was tweederde van de chirurgen gekleed in operatiekleding. Het hoofddeksel, een masker en de handschoenen volgden in respectievelijk 1900,1907 en 1919. OK kleding kent dus een lange traditie.
(bron Uncovering the History of Operating Room Attire through Photographs)

Wat zijn de kleding voorschriften? Wat is precies de basis voor de kleding voorschriften? Wat is de evidence? We houden in deze blog een aantal voorschriften tegen het licht:

Het OK-pak

Het operatiekamer complex mag je alleen betreden met een “operatie pak”. Dit zijn de bekende flodderige pakken, meestal blauw of groen. Het bestaat uit twee delen, een broek en een shirt met korte mouwen.

Er is niet veel onderzoek gedaan maar het onderzoek dat er is schuurt enigszins tegen de regels rond operatiekamer kleding. Het OK-Pak (Scrubs) doet zijn Engelse naam eer aan. Uit een onderzoek is gebleken dat het dragen van de Scrubs leidt tot duidelijk meer deeltjes in de lucht vergeleken met gewone buitenkleding. De Scrubs scrubben…….
(bron The effect of clothing on the dissemination of bacteria in operating theatres)

De regel om witte jassen te dragen en het omkleed protocol bij verlaten van het complex zijn zinloos. Na een bezoek aan de afdeling is het pak schoner dan na een volle dag op de operatiekamers. Zelfs een bezoek aan kantoor maakt niet veel uit.
(bron Bacterial contamination of surgical scrub suits worn outside the operating theatre: a randomised crossover study)

Dan is er nog het belangrijke verschil tussen mannen en vrouwen. Mannen strooien beduidend meer huidschilfers dan vrouwen.
(bron Dispersal of Staphylococcus aureus by Patients and Surgical Staff). 

Tenslotte strooien naakte mensen een stuk minder bacteriën dan dezelfde mensen in een OK-pak.
(bron Dispersal of non-sporeforming anaerobic bacteria from the skin)

Bij elkaar opgeteld leidt dit tot de onderbouwde stelling dat naakte vrouwen een stuk minder bacteriën strooien dan het huidige gemengde team in OK-kleding.

De Muts

Recent is er een hoog oplopende discussie in de VS geweest rond het OK-hoofddeksel. In nieuwe richtlijnen werd de (vaak katoenen) operatie muts afgeschoten. Deze zogenaamde “skull cap” zou minder hygiënisch zijn. Ook in Nederland zijn ze even populair geweest in alle mogelijk designs en kleuren maar om dezelfde reden uit de OK verbannen. Een besluit zonder wetenschappelijke basis. Sterker nog, de katoenen variant lijkt superieur aan de disposable varianten, om het even bouffant of skull cap.
(bron: Cloth caps more effective than disposable caps at preventing contamination in the OR)

Volgens de richtlijn in de VS moest er dus een zogenaamde bouffant muts gedragen worden die al het haar, oren en nek bedekt. Het internet ontplofte, de aanhangers van de skull cap waren woedend. In de VS had men buiten de chirurgen gerekend. The American College of Surgeons: “The skullcap is symbolic of the surgical profession”. Er volgde een rits wetenschappelijke onderzoeken naar POWI voor/na invoering van de nieuwe richtlijn: Er werd geen significant verschil gevonden.
(bron Mandatory Change From Surgical Skull Caps to Bouffant Caps Among Operating Room Personnel Does Not Reduce Surgical Site Infections in Class I Surgical Cases: A Single-Center Experience With More Than 15 000 Patients)

De conclusie is dat in ieder geval bewezen is dat het niets uitmaakt wat voor een hoofdbedekking er gedragen wordt in relatie tot POWI. Er is eigenlijk überhaupt geen wetenschappelijke basis voor het dragen van hoofdbedekking.

De persoonlijke items

De richtlijn dat alle sieraden af moeten is er nog niet zo lang. Ik heb tijden nog een horloge gedragen en de ok-assistenten hadden gezellige oorbelletjes in. De wetenschappelijke onderbouwing om halssieraden en oorbellen te verwijderen ontbreekt volledig. De enige argumentatie die ik kon vinden was dat ze in de wond zouden kunnen vallen….

Ten aanzien van ringen is er gevonden dat de handdesinfectie iets minder efficiënt is. Er is een onderzoek gedaan naar het dragen van trouwringen: geen effect op POWI. Een analyse van relevant wetenschappelijk onderzoek concludeert dat er geen relatie gelegd kan worden tussen “personal items” waaronder sieraden, telefoons etc en POWI.
(bron The Case for Using Evidence-Based Guidelines in Setting Hospital and Public Health Policy)

Discussie

Er is dus eigenlijk geen gram bewijs voor het nut van gewone operatie kleding op de operatie kamers bij de beperking van wondinfecties (op steriele jassen kom ik later in een blog nog terug evenals op het mondmasker) Het al of niet dragen van sieraden heeft ook geen aangetoond effect op SSI. Maar er is een verschil tussen ‘geen bewijs voor effect’ en ‘bewezen geen effect’. Er is nooit wetenschappelijk aangetoond dat uit een vliegtuig springen zonder parachute gevaarlijker is dan met parachute. Toch nemen we aan dat de parachute niet onbelangrijk is. 

Bovendien is POWI niet het enige wat telt. Met een horloge of ring kan je de huid van een patiënt beschadigen en met je deux-piece van Chanel op de operatiekamers lopen is leuk maar daar kleven toch ook wat nadelen aan. Alleen naakte dames aan de operaties tafel lijkt aantrekkelijk maar zal naar verwachting op enige weerstand stuiten.

Samenvattend

Dit is geen betoog tegen de kledingvoorschriften. Bewezen nadelig zijn deze doorgaans niet. Naakt opereren heeft wel voordelen maar er zijn blijkbaar grenzen in het laten prevaleren van patiënt belang. Ik doe morgen toch mijn scrubs maar weer aan.

Meer van mijn blogs vind u op squaredmedical.com/blog

Huib Schut
SquaredMedical
Telefoon 085 – 0607 857
huib.schut@squaredmedical.com