POWI: De heilige huisjes van Preventie Wondinfecties

POWI: De heilige huisjes van Preventie Wondinfecties

Een paar recente onderzoeken wekken wat verwarring op over de preventie van Post Operatieve Wondinfecties (POWI).

door Huib Schut, 27 oktober 2019

Heilig huisje 1

Jaren lang was de OK ventilatie een zeer belangrijk aspect, maar nu blijkt recent dat wat iedereen geloofde en tot wet had verheven (letterlijk) ten aanzien van deze ventilatie systemen niet alleen niets helpt, maar mogelijk zelfs het infectie risico verhoogt. De WHO heeft haar advies dan ook bijgesteld. Een Nederlandse PA schreef er een leuk artikel over:

SHOULD LAMINAR AIRFLOW SYSTEMS STILL BE USED IN TOTAL JOINT ARTHROPLASTY? (Bron Researchgate)

Heilig huisje 2

Een andere harde regel is het bewaken van de  lichaamstemperatuur van de patiënt. Een graadje te lage temperatuur zou als tot een verhoogd infectie risico leiden. Uit een recente meta analyse (zeg maar bundeling en onderzoek van eerder verschenen onderzoeken) blijkt dat de temperatuur geen meetbare invloed heeft op het infectie risico. (bron NCBI)

Heilig huisje 3

Een van de oudste methoden om infecties te voorkomen is het mondkapje en dat blijkt nu niet evident zinvol te zijn, tenminste in het voorkomen van wondinfecties. (Bron Coachrane)

Drie heilige huisje die zomaar omvallen….

Postoperatieve Wondinfecties na een operatie hebben grote consequenties voor zowel de patiënt als voor de zorgkosten. Toch zijn we niet goed in staat dit probleem te beheersen. In dit artikel zoek ik naar oorzaken en oplossingen.

Een belangrijk probleem, in mijn beleving, is het magisch denken in infectie preventie. Er heerst een over het algemeen eenvoudig beeld over het ontstaan van wondinfecties.

De chirurg maakt een wond, die wond is schoon. Helaas dwarrelen er veel bedreiging rond, de zogenaamde kolonie  vormende eenheden (KVE). Wanneer die in de wond komen ontstaat mogelijk een wondinfectie.

De oplossing

De oplossing wordt gezocht in een beperking van deze KVE door tal van maatregelen. 

Ten eerste wordt de operatiekamer op bijzondere wijze geventileerd. Er wordt gezuiverde lucht van boven naar beneden op de patiënt geblazen met zogenaamde laminaire flow (LF) systemen. Het idee daarachter is het vormen van een soort barrière van schone lucht.

Dan is er nog de speciale kleding. Iedereen op de operatiekamer draagt operatiekleding en een haarkapje. Tijdens de operatie trekt iedereen die direct betrokken is bij de operatie nog extra lange gesteriliseerde kleding aan. En iedereen draagt een mondkapje.

Het operatie gebied wordt gedesinfecteerd met chloorhexedine in alcohol waarna de patiënt wordt bedolven onder steriele doeken Het aantal mensen en deurbewegingen wordt geminimaliseerd.

Ik zeg niet dat dit allemaal onzin is maar de rigide dogmatische kijk op het ontstaan van infecties, gekoppeld aan het idee dat ze met deze maatregelen beperkt worden, is dat wel. 

Het is juist dat een infectie kan ontstaan door een ziekteverwekker die van buiten in de wond beland. Het is ook aangetoond dat het pakket van bovengenoemde maatregelen en, heel belangrijk bewustwording, helpt het aantal wondinfecties te reduceren. Echter van veel maatregelen is niet bewezen dat ze effectief zijn, van anderen is bewezen dat ze niet effectief zijn en van enkele is allang bewezen dat ze juist bijdragen aan het ontstaan infecties, zoals de speciale ventilatie. (LF). Toch blijft iedereen er aan vast houden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) eist het nog steeds…..

Er is daarnaast vrij veel bekend over risicofactoren die bij de patiënt liggen, endogene bedreigingen zou je kunnen zeggen. En juist daar is nu juist minder aandacht voor. Het punt is dat uit onderzoek blijkt dat de meeste infecties niet veroorzaakt worden door ziekteverwekkers van buiten maar door ziekteverwekkers die de patiënt zelf bij zich draagt. Waarschijnlijk wordt 70-90% van de wondinfecties veroorzaakt door ziekteverwekkers van de patiënt zelf. 

Risico factoren

Naast de ziekteverwekkers van de patiënt zijn er lifestyle en gezondheidsfactoren die belangrijk zijn. Risico verhogende beïnvloedbare factoren zijn:

• Nierziekte en suikerziekte ( bedenk daarbij dat er 250.000 mensen in Nederland rondlopen die niet weten dat ze suikerziekte hebben)
• Overgewicht
• Roken
• Voedingstoestand 
• Drager van de ziekteverwekker stafylococcen aurus (neus/perineum)
• Infecties elders. (gebitsstatus, wondjes etc)
• Microbioom (de huid- en darmflora) 

Er wordt wel wat aandacht aan besteed maar het blijft naar mijn idee ongezond onderbelicht. Wat zou er gedaan kunnen worden?

• Bij elke patiënt bloedsuiker meten, ook bij mensen zonder suikerziekte. Bloedsuikers moeten goed geresulteerd zijn.
• Afvallen, een open deur maar nuttig is het wel.
• Stoppen met roken, zelfs een dag voor de operatie, beperkt POWI.
• Veel meer aandacht voor en managen van een goed pre-operatieve voedingstoestand beperkt POWI
• Het behandelen van deze “dragers” beperkt POWI

Het screenen op en behandelen van deze problemen is bewezen zinvol. 

Conclusie

In het algemeen kun je zeggen dat het lastig is feiten, bewijzen en mythen van elkaar te scheiden in het voorkomen van POWI. Ik zal in volgende blogs dieper ingaan op het voorkomen van POWI en het bewijs van de verschillende maatregelen.

Meer van mijn blogs vind u op squaredmedical.com/blog

Huib Schut
SquaredMedical
Telefoon 085 – 0607 857
huib.schut@squaredmedical.com